50 jaar rockfestivals in Werchter
Dat Rock Werchter legendarisch is, hoeven we niemand uit te leggen. Maar hoe werd een weiland in het pittoreske Werchter een van de meest prestigieuze festivals van Europa? Waarom zijn alle groten der aarde gepasseerd in een klein dorpje met minder dan 4.000 inwoners aan de samenvloeiing van Dijle en Demer? Wat heeft deze klein landelijke nederzetting dat het wereldwijd op bandshirts prijkt tussen de grootste steden en hierdoor 360.000 nationale en internationale bezoekers ontvangt op slechts enkele dagen tijd?
Van Chirofuif naar Rock & Blues Festival
We keren terug naar de oorsprong, naar de zomer van 1975 of was het toch 1974? Wanneer een groep Chirojongens uit Werchter op het lokale terrein een fuif organiseert. Hoofdleider en ijverige ingenieursstudent Hedwig De Meyer wist een jonge Raymond van het Groenewoud naar zijn Chiroterreinen te halen en op zaterdagavond een fuif te organiseren. Hijzelf en zijn maat Jan Waegemans vormen met Flash Experience de afsluiter. Een fuif in een grote tent, allemaal goed en wel, maar als die tent daar op zondag toch staat te stinken naar bier, kunnen we er evengoed optredens organiseren, dacht Hedwig. Zo wordt in 1975 een extra dag toegevoegd aan het Rock & Blues Festival Werchter met optredens vanaf 15u, voor een 650-tal aanwezigen aan amper 100 Belgische frank. De prijs van een pintje tussen 2010 en 2018.
Op de perslijst staat maar één gast: Herman Schueremans. Een btw-ambtenaar bij dag en rockjournalist bij nacht, die schrijft voor het Nederlandse Muziek Expres en een dorp verderop een festivalletje organiseert in het Wildemanspark van Herent. De jonge Herman wil graag concertpromotor worden en beide heren besluiten samen te werken. Schueremans geeft zijn festival op en in 1976 botst de organisatie al op de limieten van het terrein Heideland, dat we nu beter kennen als Camping C3. Zo verhuist het festival in 1977 naar de Demerbroekstraat in het gehucht Dillaeren. Helaas bleek dat door hevige regenval eerder een moeras te zijn en dus verhuist het festival in 1978 naar de Tremelobaan. Een jaar later is er al nood aan een nieuw terrein en dat vinden ze aan de Haachtsesteenweg, dat vandaag de dag nog steeds wordt gebruikt.
Al aan het einde van de jaren ’70 probeert de organisatie internationale bands naar ons land te halen. In het westen van het land krijgt Noël Steen de vraag om mee in het avontuur te stappen, nadat zijn band Pluto net is gesplit. Om promotiekosten te drukken en bands sneller te overtuigen door twee optredens aan te bieden, wordt er samengewerkt met het Woodlands Festival. Zo kunnen ze een internationale affiche aanbieden die tijdens het eerste weekend van juli op zaterdag in Torhout staat en op zondag in Werchter wordt herhaald. Al tijdens het eerste jaar ontdekt Amerika beide festivals, met The Runaways en Talking Heads op de affiche. Een 1979 keert Talking Heads al terug en ook Dire Straits staat op de affiche, samen met Rory Gallagher. Intussen hebben de bierbakken in de tent plaatsgemaakt voor een outdoorpodium van 2,30 meter hoog.
Rock Werchter explodeert in de jaren ’80
De jaren ’80 staan bekend om de ongelooflijke groei van 8.000 fans in 1978 naar 60.000 in 1984. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door de medewerking van Humo, toen een onafhankelijk toonaangevend weekblad en spreekbuis van een progressieve generatie in Vlaanderen. De eerste stappen naar professionalisering zijn dan al in gang gezet. De organisatie van het festival wordt ondergebracht bij de vzw Altsien (alternatieve scene) en Herman geeft in 1982 zijn job bij platenfirma WEA op.
In 1984 heeft het festival al een negental mensen in vaste dienst. De opbrengsten van de concerten naast het festival vloeien af naar Sound & Vision. Ook voor de verkoop van drank en eten is er een aparte vennootschap opgericht, maar er is in het kleine Vlaanderen te weinig professioneel materiaal voorhanden. Er wordt gehuurd in Groot-Brittannië en dat kost enorm veel geld. Om het toch betaalbaar te houden wordt het licht- en geluidsmateriaal ’s nachts verhuisd. Eerst afbreken in Torhout, inladen, dan in konvooi 150 kilometer naar Werchter, uitladen en opnieuw opbouwen.
Die logistiek blijft met groeiende producties niet houdbaar. Halfweg de jaren ’80 investeren De Meyer en Schueremans in StageCo voor podia en EML voor licht en geluid. Het Steel Tower System zorgt voor een revolutie en beide bedrijven zijn uitgegroeid tot wereldspelers in hun branche. Ook andere bedrijven uit de regio ontstaan vanuit Werchter en groeien mee, waaronder The Powershop voor stroom op locatie en Outside Broadcast. Zelfs Frans Bevers Catering uit de Kempen surft mee op het succes van de festivals.
Ook de programmatie barst uit zijn voegen en komt onder internationale aandacht. In 1981 komt de KRO langs voor audio-opnames van onder andere Dire Straits, Elvis Costello en The Cure die The Pretenders vervangen. Een jaar later wordt er zelfs gefilmd en de beelden worden verkocht aan BRT, RTBF, KRO en Channel 4. Helaas opnieuw zonder The Pretenders, maar ze gaan verder op het elan van de voorbije jaren en nodigen ook een klein Iers bandje uit, genaamd U2, dat een jaar later al terugkeert.
Al dat succes brengt geld in het laatje, maar in plaats van het te verbrassen steekt de organisatie het in sport en media. Zo investeren ze een kwart van het budget in de film Brussels by Night. Een jaar later volgt een wielerploeg en pakt Ludwig Wijnants daags voor het festival zelfs winst in de Tour de France 1985. Ondanks het succes slaan ze een jaartje over, maar in 1987 doen ze het kunststukje nog eens over met Herman Frison. De jaren daarop volgt de Torhout-Werchter Classic als vervolg op de Ronde van België. Sinds 2007 rijdt er een Rock Werchter Cycling Team met beloften en elite zonder contract. Tot op heden prijkt goede vriend en festivalpartner StageCo op de truitjes.
Terug naar het festivalpark! In 1985 zijn de mannen van U2 supersterren, maar toch staan ze opnieuw in twee Vlaamse plattelandsdorpjes, waar de bezoekersaantallen inmiddels zijn geëxplodeerd tot meer dan 50.000 in Torhout en zelfs meer dan 60.000 in Werchter. De affiches blijven van goudwaarde en de voorverkoop wordt om comfortredenen zelfs afgeremd. Een jaar later viert het festival al zijn tiende verjaardag en blijven de jaren 80 uitzonderlijke affiches opleveren.
In 1987 staan The Pretenders eindelijk op de festivalweide en ontdekken we The Housemartins. Die naam doet voor jongere muziekfans geen belletje rinkelen, maar ene Norman Cook speelt daar tijdelijk basgitaar. Hij keert in 1999 eenmalig terug als Fatboy Slim met een platenbak vol hits.
In 1988 staan er opnieuw 60.000 mensen te genieten in zowel Torhout als Werchter, ondanks een affiche zonder grote namen en veel regen. Maar dan komt het beest in Herman weer boven en in 1989 slaat hij hard terug met Elvis Costello, Joe Jackson, Lou Reed, Pixies, R.E.M, Texas en een jonge Nick Cave, toen al met zijn Bad Seeds, op de affiche. Ook Roy Orbison was al geboekt, maar overlijdt eind 1988. Zelfs Neil Young wou langskomen, maar helaas was er geen plaats meer voor hem.
De wilde jaren ’90
De jaren ’90 zijn helaas moeilijke jaren voor festivals, door een gigantische wildgroei. Genres versplinteren of duiken plots op in de mainstream. Zo boekt Rock Werchter in 1990 met De La Soul voor het eerst een hiphopact. Een jaar later vinden ze met Iggy Pop een halve zot die het publiek aanmoedigt om volle plastic flessen naar het podium te gooien. Later op de avond zet Sting zijn monsterhit ‘Message in a Bottle’ in, een boodschap die letterlijk hard aankomt.
Het wordt een zwarte dag voor de EHBO-tent en meteen ook het einde van plastic flessen met dopjes op de weide. Toen kon het festival enkel rekenen op dokter De Brabandere van wacht. Tegenwoordig staat er een klein hospitaal met bijna duizend vrijwilligers achter de schermen.
MTV zorgt ervoor dat steeds meer stijlen het podium veroveren en nieuwe namen razendsnel beroemd worden en even snel weer verdwijnen. Zo krijg je in 1992 een eclectische affiche met onder andere Red Hot Chili Peppers die exclusief naar Europa komen voor een potje moddergooien. Ook Pearl Jam zou optreden, maar haakt voor de eerste keer af. Uitzonderlijk staan er geen Britse groepen op de affiche, maar voor het eerst in tien jaar wel weer een Belgische band. In 1993 maakt ook metal zijn intrede met Metallica en beide weides verkopen volledig uit.
Helaas blijft het hooliganisme zegevieren op en rond de Belgische voetbalvelden en moet er voortaan alcoholarm bier geschonken worden. Ook de tweedehandsmarkt barst intussen uit haar voegen en veel fans staan voor de deur met valse tickets.
Hoewel de deuren van het festival pas openen om kwart na tien in de ochtend, is er al sinds zonsopgang heel wat beweging rondom het festivalterrein. Daarom wordt er vanaf 1994 aan de vooravond een campingfestival georganiseerd. Bands brengen grotere producties mee, wat zorgt voor lange wachttijden tijdens de overgangen. Dat gat wordt sinds 1995 opgevuld door een tweede podium op de weide. Een extra podium, camping en een tweede festivaldag, brengt helaas heel wat extra afval mee. Decennia voor er sprake is van grote ecologische partijen, worden in 1995 al de eerste groene maatregelen genomen. De sponsors worden gevraagd om minder folders uit te delen en het festival start een eerste recyclageproject. Wie twintig drankbekers inzamelt, krijgt een drankbon. Dat systeem is tot op vandaag nog altijd een immens succes.
In 1996 wordt het festival twintig jaar. Dat vieren ze met een volledige tweedaagse editie met veel grote namen en maar liefst 100.000 bezoekers op beide festivalweides. Een kunststukje dat ze het jaar erop niet kunnen herhalen. Desondanks was er in 1997 liveverslaggeving via het internet en kon er ook gechat worden met artiesten. In 1998 doet het internet zijn intrede en kan je tickets online reserveren. Tot dan moest je fysiek naar de kantoren van Cera (KBC), de verdwenen HVH Megastores of 39 platenzaken en cafés verspreid over het hele land. Je kon ook telefonisch bestellen via Ticketpost of Belgacom On Line With Rock.
Festivals beginnen stilaan een beleving te worden. Achteraan de weide staat een kraampjesmarkt, er is een chill-outboomgaard van één hectare, je kan eindelijk weer gewoon bier drinken en het tweede podium wordt de iconische Pyramid Marquee. De tent werd gebouwd door StageCo op vraag van Cadillac om een nieuw model te lanceren. Na een jaar stond de gigantische constructie te verkommeren en werd het ingeplant op de festivalweide waar het tot 2012 als tweede podium diende.
Ondanks alles dreigen er donkere wolken boven Werchter en Torhout. Niet alleen zegt headliner The Verve af en zwaait Guy Mortier af als ceremoniemeester, maar de muziekindustrie internationaliseert en bands hebben geen zin meer om een vol weekend af te zakken naar het kleine Vlaanderen. Werchter had een negatieve boekhouding, in tegenstelling tot Torhout waar Noël Steen met West-Vlaamse nuchterheid de grote man achter de schermen was. Ondanks goede cijfers heeft Noël heimwee naar het verleden. Als muziekliefhebber in hart en nieren had hij geen zin in meerdaagse festivals en het grote geld, inclusief bijhorende business en stress. De relatie verwatert en er wordt een grote knoop doorgehakt. Torhout verdwijnt van de festivalkalender en alleen Werchter schiet over om in 1999 een driedaagse editie te organiseren.
Er is een afspraak met Herman Schueremans om een nieuw festival te starten. In 2001 vindt Earect plaats op de plek van de vroegere camping van Rock Torhout. Het festival haalde met onder andere Slipknot, Papa Roach, Sepultura en de Deconstruction Tour de top van de scene binnen. Ondanks de 8.000 bezoekers krijgt het geen vervolg. Groezrock en vooral Graspop zitten in dezelfde periode te vissen in dezelfde vijver en hebben meer naam gemaakt op de kalender.
Rock Werchter wordt internationaal met Live Nation
Het festival in Werchter veert daarentegen recht, de affiches zijn vanaf nu te bewonderen in kleur en er komt zelfs een mobiel bankkantoor op de weide. De trein is weer vertrokken, maar de festivalwereld duikt in diepe rouw tijdens de zomer van 2000. Bij het optreden van Pearl Jam op Roskilde komen negen mensen om het leven door verdrukking in modderige omstandigheden. Veiligheid wordt opeens een grote factor en kost op festivals.
Er komt een verbod op crowdsurfen en stagediven, de Mojo Barriers maken hun intrede, rubberen matten voorkomen schuivers en om de zichtbaarheid van het podium te verbeteren komen langs beide kanten grote videoschermen.
Het internet ontploft rond de eeuwwisseling en ook Rock Werchter digitaliseert. Op 2 juni 2001 gaat www.rockwerchter.be online, maar de internetboom heeft ook nadelen. Fans kopen minder platen, omdat muziek online en gratis te downloaden is. Artiesten beginnen dat te compenseren door hogere gages te vragen. Waar concerten en festivals vroeger vooral een promotiedoel hadden en sponsoren zoals Philips zelfs gratis cd’s uitdeelden in het Festivalpark, is dat intussen omgeslagen in een belangrijke bron van inkomsten.
Het artiestenbudget ligt op dat moment rond de kaap van een miljoen euro en zal alleen maar verder toenemen. Om de affiche kwalitatief te houden en grote namen naar het kleine België te halen, is er geen andere keuze. Herman verkoopt zijn ‘On the Rox’ en ‘Sound & Vision’ aan het Amerikaanse SFX Entertainment en Clear Channel, dat we nu kennen als Live Nation. SFX heeft de meeste wereldtournees van grote artiesten in handen en een goede connectie is meer dan broodnodig. Dat begint in 2002 op te leveren met een internationale affiche. Helaas is niet iedereen het daarmee eens. Vier dagen festival is lang en zwaar, zeker voor fervente festivalgangers. De organisatie, die stilaan ook ervaren wordt, begrijpt dat als geen ander en wil de bezoekers van het eerste uur niet in de steek laten. Vanaf 2002 ontstaat TW Classic, volgens het oude concept van één podium met rustmomenten om te genieten van een zomerse festivaldag.
In 2003 gaat het festival naar vier dagen en dat voor amper 108 euro. Een jaar later staat David Bowie op het programma als absolute headliner van Rock Werchter 2004. Helaas moet hij enkele dagen voor het festival afzeggen en nationale helden 2ManyDJs moeten dan maar het festival afsluiten. De editie krijgt nog een extra kers op de taart met een Arthur Award voor ‘Ligger’s Favourite Festival’ op het ILMC. De komende olympiade zou het festival die prijs nog drie keer in ontvangst nemen.
Het zijn gouden jaren voor Werchter, maar de kassa rinkelt vooral bij artiesten en hun management. Het artiestenbudget van het festival is tussen 2001 en 2008 met meer dan 500 procent gestegen tot boven de vijf miljoen euro, terwijl de ticketprijs slechts met 50 procent toenam. Dat weegt ook op de prijs van de bonnetjes, waardoor een pintje op enkele jaren tijd bijna in prijs verdubbelt tot 2,50 euro. Toch blijft de weide vollopen, en krijgen festivalgangers extra voordelen, zoals gratis musea in 2005. Sinds 2006 is het openbaar vervoer inbegrepen bij elk festivalticket. In 2008 speelt Editors op zaterdag 5 juli het duizendste concert in de geschiedenis van het festival en dat creëert een band met de band die nooit stuk zal gaan.
Rock Werchter wil steeds de grootste bands boeken die op festivaltour zijn, maar dat begint ook tegen het festival te werken. Zo heeft R.E.M in 2008 al nummer zeven op het palmares staan, en tekenen de Kaiser Chiefs in 2009 voor de vierde keer op rij present in Werchter. Ook The Chemical Brothers komen in 2011 al voor de zevende keer naar Werchter en het zijn de jaren dat Editors en Kings of Leon niet uit het Festivalpark zijn weg te slaan.
De organisatie start een tweede spin-off van het festival met Werchter Boutique. Wat in 2008 begon als een familiefestival, zoekt de jaren erop zijn richting met een metaleditie met Metallica, of een zomeravond op dinsdag met Muse. Wat volgt zijn enkele jaren van stilte. In 2017 keert het concept met succes terug, maar dan als dagfestival dat het beste van de hedendaagse popmuziek naar het Festivalpark van Werchter trekt.
Rock Werchter blijft evolueren
Je blijft niet al die jaren aan de top door stil te blijven staan! Eerst wordt de affiche breder dankzij een nieuw podium in 2012. The Barn is het langverwachte derde podium met extra ruimte op het festivalterrein, na de Pyramid Marquee. Een icoon dat een jaar later wordt vervangen door Klub C, een verwijzing naar KBC dat al jarenlang partner is van het festival. Dat jaar krijgt ook de Main Stage een fikse upgrade, zoals we die tot op vandaag kennen!
In 2014 verandert het landschap in Werchter met een uitbreiding van het terrein met maar liefst 2,5 hectare. The Crown verdwijnt uit het festivalbeeld, het grote lichtornament dat we in de volksmond kennen als ‘de paraplubak’, maar er komt een hoogtepunt bij met North West Walls, meteen een feestplek voor als het stil is aan de Main Stage. De nood aan comfort rukt op. Dat jaar wordt ook een nieuwe stap gezet richting een nog betere campingervaring met The Hive en baat het festival eindelijk zelf een camping uit.
Meteen de start van het campingfeest op woensdagavond, om ook de toestroom van festivalgangers te spreiden. Belgische festivals worden meer en meer totaalervaringen en dat is op Rock Werchter niet anders. Zo worden festivalgangers in 2015 gepamperd met vacuümtoiletten. Wat eruit komt, moet er eerst in en de tijd dat het aanbod uit een hotdog, hamburger en friet bestond ligt ver achter ons. Er is voor elk wat wils, en tegenwoordig zelfs lokaal met De Smaakfabriek.
In 2017 volgt een nieuwe facelift van het Festivalpark met The Slope en The Apero. Een evolutie die niet stopt, want in 2018 wordt The Slope een volwaardig podium voor nieuw talent en het stevigere werk. De festivaltenten die we al jaren kennen zijn inmiddels verdwenen en zowel Klub C als vooral The Barn zijn gigantische constructies geworden waar de meeste concertzalen alleen maar van kunnen dromen.
Maar de zon schijnt niet altijd in het festivalpark en soms moet de organisatie alles op alles zetten om het hoofd boven water te houden. In 2016 mag je dat letterlijk nemen, want het was toen nog natter dan het voorbije voorjaar. Niet alle campings en parkings kunnen openen en worden zelfs verlegd tot aan de Brusselse Heizel. Het is vechten tegen de bierkaai met vrachtwagens boomschors en meer dan 4.000 ton zand om de weide toegankelijk te houden. TW Classic met Bruce Springsteen wordt hierdoor een heuse Werchter Plage.
Bovenstaande samengevat kunnen we concluderen dat Rock Werchter op 50 jaar tijd big business is geworden, maar dankzij Altsien ook nog steeds in handen van vrijwilligers en muziekliefhebbers. Corona was een harde tijd voor onze festivals, maar toch kregen we de Rock Werchter Zomerbar in 2020, en een jaar later Werchter Parklife. Ondanks de hopen ervaring botsen ze af en toe toch nog eens tegen de muur in al hun enthousiasme. Vraag dat maar aan Alex Agnew of denk aan Rock Werchter Encore. Maar er worden ook carrières gelanceerd. Nieuwe namen krijgen bij elke doortocht een betere plek op de affiche en groeien zo uit tot headliners en publiekslievelingen.
Rock Werchter 2025
In 2025 wordt Rock Werchter 50 jaar en dat vieren we van donderdag 3 tot en met zondag 6 juli in het Festivalpark van Werchter met ongetwijfeld een spetterend openingsfeest in The Hive op woensdagavond 2 juli. Met de timetable en app, kan het aftellenbeginnen. Linkin Park mag de eerste festivaldag van dit jubileum tot een goed einde brengen. Een dag later staat Green Day in het Festivalpark. Zaterdag 5 juli staat Sam Fender bovenaan het programma en Olivia Rodrigo mag de laatste dag van het festival headlinen. 2ManyDJs zal zondagavond afsluiten met een unieke set die een halve eeuw festivals in Werchter samenvat. De ticketverkoop voor Rock Werchter 2025 loopt via Ticketmaster. De dagtickets voor donderdag 3, vrijdag 4 en zondag 6 juli zijn al uitverkocht. Er zijn nog combitickets en dagtickets voor zaterdag 5 juli beschikbaar. Alle ticketinfo en prijzen van Rock Werchter 2025 zijn hier samengevat en ook de RW Coins kan je nu al aankopen.
